Τα τελομερή καθορίζουν κατά το πόσο συγκεκριμένα γονίδια παραμένουν ανενεργά όταν είμαστε νέοι ή ενεργοποιούνται αργότερα στην ζωή.
Προστατεύουν τα γενετικά δεδομένα μας, καθιστούν δυνατό για τα κύτταρα να διαιρούνται, και κρατάνε μερικά μυστικά για το πώς γερνάμε και νοσούμε από τον καρκίνο. Η παντελής έλλειψη των τελομερών οδηγεί σε κυτταρικό θάνατο. Έτσι, συμβάλλουν στο γήρας και την ασθένεια.
Tα κύτταρα μας ανανεώνονται συνεχώς. Τελικά, όλα τα κύτταρα πρέπει να διαιρεθούν και να δημιουργήσουν δύο νέα κύτταρα, καθένα από τα οποία έχει το δικό του τέλειο αντίγραφο του DΝΑ του πρώτου κυττάρου. Πραγματικά, τα κύτταρα μας μπορούν να διαιρεθούν 50-70 φορές κατά μέσο όρο πριν φθαρούν τα τελομερή τους.
Τα τελομερή γίνονται μικρότερα (κονταίνουν), κάθε φορά που το κύτταρο διαιρείται. Μόλις φτάσουν σε ένα κρίσιμο μήκος, το κύτταρο δεν μπορεί πλέον να διαιρέθει και μπαίνει σε μια φάση στην οποία το κύτταρο γίνεται ανενεργό, ή πεθαίνει. Αυτη η διαδικασία των φθαρμένων τελομερών συνδέεται με το γήρας τον καρκίνο και την υψηλή θνησιμότητα.
Στα λευκά αιμοσφαίρια, το μήκος των τελομερών κυμαίνεται από 8000 ζεύγη βάσεων σε νεογέννητα έως 3.000 ζεύγη βάσεων σε ενήλικες και σε ηλικιωμένα άτομα εως 1.500 (ένα ολόκληρο χρωμόσωμα έχει περίπου 150 εκατομμύρια ζεύγη βάσεων). Κάθε φορά που διαιρείται το κύτταρο, κατά μέσο όρο χάνει 30 έως 200 ζεύγη βάσεων από τα άκρα των τελομερών του.
Τα τελομερή δεν κονταίνουν σε ιστούς όπου τα κύτταρα δεν διαιρούνται συνεχώς, όπως ο καρδιακός μυς.
Οι περισσότερες έρευνες σε αυτόν τον τομέα έχουν επικεντρωθεί στο ρόλο που παίζει αυτη η διαδικασία στον καρκίνο, αλλά η βράχυνση των τελομερών έχει επίσης αποδειχθεί ότι επηρεάζει στο ποια γονίδια είναι ενεργά ή σιωπηλά.
-
Χωρίς τελομερή, το κύριο μέρος του χρωμοσώματος, το μέρος με τα απαραίτητα γονιδια για τη ζωή, θα γινόταν μικρότερο κάθε φορά που ένα κύτταρο θα έπρεπε να διαιρεθεί. Έτσι τα τελομερή επιτρέπουν στα κύτταρα να διαιρούνται χωρίς να χάσουν τα γονίδια. Η κυτταρική διαίρεση είναι απαραίτητη για την δημιουργία νέου δέρματος, αίματος, οστών, και άλλων κυττάρων.
-
Χωρίς τελομερή, τα άκρα των διαφορετικών χρωμοσωμάτων θα μπορούσαν να ενώνονται μεταξύ τους και να διαφθείρουν το γενετικό σχεδιάγραμμα του κυττάρου, προκαλώντας ενδεχομένως βλάβη, καρκίνο, ή κυτταρικό θάνατο. Επειδή το σπασμένο DNA είναι επικίνδυνο, ένα κύτταρο έχει την ικανότητα να ανιχνεύει και να επιδιορθώνει την βλάβη του χρωμοσώματος.
-
Χωρίς τελομερή, τα άκρα των χρωμοσωμάτων θα έμοιαζαν με σπασμένα DNA, και το κύτταρο θα προσπαθούσε να διορθώσει κάτι που δεν θα είχε σπάσει. Αυτό επίσης θα τα εκάνε να σταματήσουν τη διαίρεση και τελικά να πεθαίνουν.
Ο κύριος ρυθμιστής του μήκους των τελομερών του ανθρώπινου χρωμοσώματος είναι ένα ένζυμο, η Τελομεράση. Σήμερα πάρα πολλοί ερευνητές προσπαθούν να διελευκάνουν τα μυστικά της τελομεράσης και πιστεύουν ότι ο ρόλος της είναι σημαντικός στον καρκίνο και στην αντιγήρανση!
Πώς εργάζεται η Τελομεράση;
Η τελομεράση συντηρεί και επισκευάζει τα μήκη των τελομερών των χρωμοσωμάτων προσθέτοντας επαναλαμβανόμενα μικρά τμήματα DNA ώστε να προλάβει την καταστροφή και την απώλεια γενετικού υλικού κατά την κυτταρική διαίρεση.
Στα εμβρυϊκά αρχέγονα κύτταρα και άλλα κύτταρα που πολλαπλασιάζονται συχνά η τελομεράση είναι πολλή ενεργή, αλλά ανενεργή στα φυσιολογικά ενήλικα κύτταρα και έτσι δεν μπορεί να προλάβει τους κινδύνους της συνεχούς εκφύλισης.
Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι η συχνή άσκηση και η δίαιτα μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα της τελομεράσης.
Νικόλ Ράφα, Υπεύθυνη Μεταβολομικής Ανάλυσης στο Optimal Health